Twitter කුරුල්ලා අලුත් වෙයි!

ලෝකයේ ජනප්‍රියතම සමාජ ජාල වෙබ් අඩවියක් වන Twitter පසුගියදා තම නිල ලාංඡනය වන ‘ලැරී‘ කුරුල්ලා සංශෝධනයකට ලක්කළේය. 2006 මාර්තු මස ආරම්භවුණු ට්විටර් ලැරී කුරුල්ලා හඳුන්වා දුන්නේ 2010 වසරේ දීය. ට්විටර් ලොවපුරා මිලියන 140ක පමණ පිරිසක් අතර ප්‍රචලිත වූයේ ඒ හුරුබුහුටි කුරුල්ලාත් සමගය. හිටිහැටියේම මෙසේ ට්විටර් කුරුල්ලා වෙනස් කිරීමට හේතුව ලෙස Twitterහි නිර්මාණ අධ්‍යක්‍ෂධූරය දරණ ඩෆ් බෝමන් ප්‍රකාශ කර සිටියේ- ට්විටර් හි නිලලාංඡනය වඩාත් සරල කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් වූ බවයි.

"Larry was fatter, flew straighter, and had a tuft of hair on his head." (අපි ලැරී කිව්වෙ මහත, කෙළින් පියාඹපු, පොඩි කොණ්ඩයක් තිබ්බ කුරුල්ලෙක්ට)

"Larry the bird is now Larry the bald!" (ලැරී කුරුල්ලා දැන් තට්ට ලැරී!!) 

- newmediarockstars අඩවිය අදහස් දැක්වීය.

‘අහසේ පියඹා යන කුරුල්ලා යනු අසීමිත නිදහසේ සංකේතයයි. ට්විටර්හි අරමුණ ලෝකප්‍රජාවට නිදහස උරුමකිරීමයි‘ - නව ලාංඡනය එළිදැක්වීමට සමගාමීව Twitter ප්‍රකාශයට පත්කළේය.

අසීමිත නිදහස කෙසේවෙතත් තවදුරටත් ට්විටර් ලාංඡනය නිදහසේ භාවිතාකිරීමට අවකාශ නැත. Twitter නිරූපණය කිරීමට මෙතෙක් යොදාගත් පැරණි ලැරී කුරුල්ලා, "twitter" වචනය හෝ "t" අක්‍ෂරය වෙනුවට නව ලැරී කුරුල්ලා පමණක් භාවිත කරන ලෙස Twitter නිවේදනය කළේය(Link). එමෙන්ම එහි පාට වෙනස්කිරීම, හැඩවැඩකිරීම, කැරකවීම, සජීවිකරණය කිරීම ආදිය කිසිවිටකත් නොකල යුතුවේ.

"Twitter කියන්නෙ ලැරී කුරුල්ලටයි. ලැරී කුරුල්ලා කියන්නෙ Twitter වලටයි. මේ දෙකේ කිසිම වෙනසක් මින්පසු නැහැ. ඒ නිසා ට්විටර් සලකුණ විකෘති කිරීම, වැරදි ලෙස භාවිතය නීතිමය වශයෙන් බරපතල වරදක්. ඒ නිසයි නව ට්විටර් සංකේතය භාවිත කළ/නොකළ යුතු ආකාර පිළිබඳ අපි ජනතාව දැනුවත් කරන්නෙ" - ඩෆ් බෝමන් මහතා වැඩිදුරටත් දන්වා සිටියේය.


නව සලකුණ එළිදැක්වීමත් සමග ඒ පිළිබඳ බොහෝ විවේචන එල්ල වුණා. "නව Twitter සලකුණ අංශක 90කින් කැරකවූ විට පෙනෙන්නේ ට්විටර් නොව; Batman, Sonic වැනි සලකුණු" යන්න මහත් ප්‍රසිද්ධියක් අත් කරගත්තා(ඉහත රූපපෙළින් දෙවැන්න නරඹන්න).


කෙසේවුවත් ට්විටර් දැන් වැඩුණු ආයතනයක් බව දැනවීමට මේ පියවර ගත්බව අපට අනුමාන කරන්ඩ පුළුවනි. නව වෙනසට ජනයා හුරුවෙන්නට හැරීමට කාලයක් ගතවීම ස්වභාවිකයි. ඒ හැරුණු කොට වෙනත් බලපෑම් කිරීම ට්විටර් ජනප්‍රියත්වයට හානිකර වියහැක. නමුත් විවිධ ස්වරූපයෙන් පෙනීසිටිනවාට වඩා නියමිත ස්වරූපයක් ගැනීම වඩාත් සුදුසුයි කියල Twitter හිතනව වගේ..

ඉතිරිය

QR Code ගැන සියල්ල..

"ඉක්මන් ප්‍රතිචාර" යන තේරුමින් කිව් ආර් කෝඩ් (QR=Quick Response) ලෙස හැඳින්වෙන්නේ දත්ත ගබඩාකරණය සඳහා සැබෑ ලෝකයේදී යොදාගන්නා සම්මතයකි. එය අඩු ඉඩප්‍රමාණයක වැඩි දත්ත ප්‍රමාණයක් රැඳවීමට මෙන්ම එසේ නිරූපණය කළ දත්ත ක්‍ෂණයකින් විද්‍යුත් උපාංගයකින් පහසුවෙන් කියවාගත හැකි ක්‍රමවේදයකි. මෑතකාලීනව එහි ජනප්‍රියත්වය පුළුල් වීමට බලපෑ ප්‍රධාන හේතුව වූයේ ජංගමදුරකතන තුලට QR කේත කියවීමේ පහසුකම ඇතුලත් වීමට පටන්ගැනීමය. පුවත්පත් දැන්වීමේ පටන් විලාසිතාව දක්වා ව්‍යාප්තවී ඇති QR කේතයේ පිහිටෙන් දැන් අන්තර්ජාලය ඇත්තේ අතේදුරකිනි. ඒ ඩිජිටල් ලෝකය වෙත අප වඩවඩාත් සමීපකරනා මෙවලමක් බවට පත්වෙමිනි.


විචිත්‍රවත් තිත් රටාවන් ලෙස දිස්වෙමින් බොහෝදෙනා අතර කුතුහලය දැනවීමට සමත් මෙම කේත පිළිබඳ වැඩිදුරටත් විමසාබලමු..

හැඳින්වීම

QR Code යනු ද්විමාන කේතකරණ සම්මතයකි. ලොව ප්‍රථමවතාවට QR කේත භාවිතයට ගැනුනේ 1994 වසරේදී ජපානයේ Toyota සමාගම විසිනි. ඒ තම නිෂ්පාදනාගාර තුල නිපැයෙන මෝටර්රථ යන්ත්‍ර මගින් එකිනෙක වෙන්කර හඳුනාගැනීමට සහ පරිපාලනය පහසුකිරීමටයි. මෙසේ කිවු ආර් කෝඩ් නිර්මාණය කිරීමේ ගෞරවය හිමිවන්නේ ටොයෝටා සමාගම් ජාලයේ 'Denso Wave' සමාගමටයි.

මෙම ද්විමාන ස්වභාවය නිසා සාමාන්‍ය බාකෝඩ්(UPC Barcode) කේත වැනි තනිමානයක් දත්ත ගබඩාකරණ කේත තුල රඳවන දත්ත ප්‍රමාණය මෙන් කීපගුණයක දත්ත රඳවාගබාගැනීමට QR කේත සමත්කම් දක්වයි.

භාවිතයේ ඇති වෙනත් ද්විමාන කේතකරණ කීපයක්

• PDF417
• DataMatrix
• Maxi Code

QR සලකුණ

සම්මත barcode මෙන්ම QR code ද එකිනෙක වෙන්කරගත හැකි වර්ණ 2කින් යුක්තය. පසුබිම් වර්ණය ලෙස සුදු වර්ණයද මුද්‍රණ තීන්තවල වර්ණය ලෙස කලු වර්ණයද බොහෝවිට යොදාගැනේ.

මොඩියුල(Modules)

QR සංකේතය සමචතුරස්‍රාකාර මුද්‍රණයකි. හොඳින් නිරීක්‍ෂණය කළවිට එය කුඩා සමචතුරස්‍ර ජාලයක් ලෙස පෙනේ. එම කුඩාම සමචතුරස්‍ර ඒකකය 'මොඩියුලය'ක්  ලෙස හැඳින්වේ. ඒවායින් සමහරක් තීන්තවලින් වර්ණගන්වා ඇති අතර අනෙක්වා පසුබිම් පැහැයෙන් දිස්වේ. QR code තුළ දත්ත ගබඩාකිරීමට භාවිතවන ප්‍රධානම ඒකක වන්නේ මේ මොඩියුලයි. එනම් එක් මොඩියුලයක් බිට් එකකට අනුරූපී වේ.

නමුත් මේවායින් සමහරක් දත්ත ගබඩා කිරීම වෙනුවට QR සලකුණේ ව්‍යූහය ගොඩනැගීම සඳහා යොදාගැනේ.

මොඩියුලවල විශාලත්වය

QR කේතකරණයේ භාවිතවන මොඩියුල වලට නියමිත විශාලත්වයක් නොමැත. වැදගත් වනුයේ පැහැදිලි සමචතුරස්‍රාකාර හැඩය සහ පැහැදිලිව හඳුනාගතහැකි බවයි. මුද්‍රණය කිරීමේදී මොඩියුලයක් සඳහා dots 16ක්, 25ක් හෝ 36ක් භාවිතයට ගැනීම නිර්දේශකර ඇත. එම නිසා මොඩියුලයේ විශාලත්වය මුද්‍රකයේ(ප්‍රින්ටරයේ) dpi(dots per inch) settings මත තීරණය වේ.

Codewords

දත්තගබඩාකරණය සඳහා යොදාගන්නා මොඩියුල 8 බැගින් යුක්ත වන සෘජුකෝණාස්‍රාකාර ප්‍රදේශ කෝඩ්වර්ඩ්ස් ලෙස හැඳින්වේ. එක් කෝඩ්වර්ඩ් එකක ධාරිතාව බයිට් 1කට සමානවේ.

Trackboxes

සලකුණේ  කෙලවරයන් තුනක පැහැගැන්වූ මොඩියුලයන් මගින් ගොඩනැගුණු තරමක් විශාල සමචතුරස්‍ර තුනක් සහ ඒ සමචතුරස්‍ර තුල තවත් කුඩා සමචතුරස්‍රය බැගින් දැකිය හැකිය. මෙම සමචතුරස්‍රාකාර ව්‍යූහයන් trackboxes ලෙස හැඳින්වේ.
එමෙන්ම ට්‍රැක්බොක්සස් යාවන පරිදි මුද්‍රණය කරඇති කඩඉරි දෙකක්ද දැකිය හැකි අතර ඒවායේ ද දත්ත ගබඩා නොකෙරේ. සෙසු පෙදෙස දත්ත ගබඩාකරණය සඳහා යොදාගැනේ.

Quiet Zone/නිහඩ කලාපය

QR සලකුණ වටා මොඩියුල 4ක පමණ හෝ ඊටත් වැඩි දුරක් විහිදෙන පෙදෙස quiet zone ලෙස හැඳින්වේ. මෙය QR කේතයේ පසුබිම් වර්ණයෙන් ඒකාකාරීව පැහැගන්වා ඇත. QR කේතය නිවැරදිව හඳුනාගැනීමේ පහසුව සඳහා මෙම පෙදෙස යොදා ඇත. (අනිවාර්ය නොවේ)

QR සංස්කරණ (Versions)

Version1

Version2

Version3

Version10

රඳවාගත හැකි දත්ත ප්‍රමාණය අනුව විවිධ QR සංස්කරණ 40කි. සංස්කරණය ඉහළයත්ම සංකේතයේ අඩංගු මොඩියුල ප්‍රමාණය වැඩිවේ. ඒසමගම දත්ත ධාරිතාවද, සංකේතයේ විශාලත්වයද ඉහළයයි.

ඉහළ සංස්කරණයන්හිදි සංකේතය නිවැරදිව ස්කෑන් කරගැනීමේ පහසුව සඳහා අමතර (කුඩා) trackboxes ඇතුලත්කෙරේ.

Version 1 QR සංකේතයේ පැත්තක දිග මොඩියුල 21කි. Version 2හිදි එය 25කි. එනම් වැඩිවන සෑම සංස්කරණයකටම පැත්තක දිග මොඩියුල 4 බැගින් වැඩිවේ.

දත්ත ගබඩාකරණය

කිව් ආර් කේතයක් තුල ගබඩාකළ හැකි ප්‍රධාන ආකාර 4කි. ඒවා නම්: සංඛ්‍යා(Numeric), සංඛ්‍යා හා ඉංග්‍රීසි අක්‍ෂර(Alphanumeric), කන්ජි සහ කනා(Kanji, Kana) ජපන් අක්‍ෂර, සහ බයිට්ස්(Bytes) යන වර්ග 4යි. මීට අමතරව URL ලිපින, හැඳුනුම්පත් දත්ත ඇතුලත් කල හැකි ලෙස ද සැකසිය හැක

භාවිතකරන QR සංස්කරණය මත ගබඩා කළහැකි දත්ත ප්‍රමාණය තීරණය වේ. දැනට භාවිත වන ඉහළම සංස්කරණයේ(version 40) ධාරිතා මෙසේය.

දත්ත වර්ගය	ධාරිතාව	අඩංගුකළ හැකි සංකේත
Numeric	7,089	(0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9)
Alphanumeric	4,296	(0–9, A–Z [කැපිටල් අක්‍ෂර පමණි], space, $, %, *, +, -, ., /, :)
Binary/byte	2,953 bytes   (23624 bits)
Kanji/Kana	1,817

විශේෂ ලක්‍ෂණ

1. ඕනෑම අතකට ස්කෑන් කිරීමේ අවකාශය

කුමන අතකට ස්කෑන් කිරීම සිදුකලද trackboxes වල පිහිටීම් උපකාරයෙන් QR සංකේතය නිවැරදි ලෙස කියවිය හැක.

2. දෝෂ ශෝධනය (Error correction)

මුද්‍රිත QR කේතයේ කොටසක් අපිරිසිදුවීම හෝ හානිවීම නිසා කියවිය නොහැකි තත්වයක් ඇතිවුවහොත් මුලු QR කේතයම භාවිතකල නොහැකි තත්වයක් ඇති විය හැක. මීට ප්‍රතිකර්මයක් ලෙස දෝෂ ශෝධන දත්ත එක්කර QR කේත මුද්‍රණය කෙරේ. එවිට එම අමතර දත්ත භාවිතයෙන් හානිවූ කොටස්වල දත්තයන් ප්‍රතිනිර්මාණය කරගත හැක. QR කේතවල දෝෂ ශෝධනය සඳහා Reed-Solomon ඇල්ගොරිතම භාවිතයට ගැනෙන අතර error correction levels 4ක් සපයා ඇත. වැඩි දෝෂ ශෝධන දත්ත ප්‍රමාණයක් එක්කලවිට වැඩි දත්ත ප්‍රමාණයක් ආවරණය කල හැකිවන අතරම ගබඩාකල හැකි දත්ත ප්‍රමාණය අඩුවීයයි.


නිර්මාණාත්මක කිව් ආර් සංකේත ගොඩනැගීම සඳහා දෝෂ ශෝධන හැකියාව යොදාගෙන ඇති අවස්ථා කීපයක්:

(සැරසිලි යෙදීම නිසා සලකුණේ දත්තයන් හානිවුවද ගැටලුවක් නොවන ලෙස ඉහළ දෝෂ ශෝධන මට්ටමක් භාවිත කර ඇත)

භාවිතයන්

ලේබල් කිරීමට(Labelling)

උපාංග, ද්‍රව්‍ය ආදි භෞතික දේවල් ලේබල් කිරීමේදී විශාල දත්ත ප්‍රමාණයක් කුඩා ඉඩක රඳවාගැනීමට අවකාශ සැලසේ. බැලුබැල්මට තේරුම්ගත නොහැකි නමුත් ස්කෑන් කිරීම මගින් ක්‍ෂණයකින් කියවාගැනීමට හෝ උපාංගයකට ක්‍ෂණයෙන් තොරතුරු ඇතුලත්කිරීමේ මාධ්‍යක් ලෙස භාවිතයට ගැනේ.

හාර්ඩ් ලින්කින්(Hardlinking)

වෙබ්අඩවි එකිනෙක හයිපර් ලින්ක්(Hyperlink) මගින් සම්බන්ධකරනවාක් මෙන්, භෞතික වස්තුවක් මෘදුකාංගමය(වෙබ්අඩවියක් වැනි) දෙයක් සමග සම්බන්ධකිරීමේ මාධ්‍යක් ලෙස

Advertising

කිවු ආර් කේතයක් කියවීමට සැලසවීම තුලින් යම් වෙබ්අඩවියක් වෙත ගෙනයාම වැනි වෙළඳ ප්‍රචාරණ කටයුතු සිදුකිරීමට.

නිර්මාණශීලී ලෙස QR කෝඩ් භාවිත කර ඇති අවස්ථා කීපයක්:

ඉතිරිය

Google, Motorola සමාගම මිලදී ගත්තේ ?

පසුගිය මැයි මාසයේ මැද භාගයේ දී ලෝකප්‍රකට මෝටරෝලා මොබිලිටි සමාගම ඇමරිකානු ඩොලර් බිලියන 12.5ක මුදලකට මිලදී ගැනීමට Google සමාගම කටයුතු කළේය. Google සමාගම් ඉතිහාසයේ වැඩිම වියදමක් දරා කළ ආයෝජනය මෙම ගණුදෙනුව ලෙස සැලකේ.


මෝටරෝලා සමාගම ලොව ප්‍රමුඛතම ජංගම උපාංග සමාගමකි. ඇමරිකානු එක්සත් ජනපදය තුළ ආරම්භවූ එයට වසර 80ක් ඉක්මවූ ඉතිහාසයක් ඇත. ලොව ප්‍රථම ජංගම දුරකථනයේ නිෂ්පාදකයා ලෙස සැලකෙන්නේද මෝටරෝලා සමාගමයි. මෑතකාලීනව වෙනත් ජංගම උපාංග නිෂ්පාදකයන් හා පැවති තරඟකාරී තත්වය යටතේ විශාල පාඩුවක් විඳදරාගැනීමට මෝටරෝලා සමාගමට සිදුවිය. එය මුල් කරගනිමින් 2011 වසර මුල් භාගයේදී මෝටරෝලා සමාගම දෙකඩවිය. ඒ Motorola Mobility හා Motorola Solutions යනුවෙනි. එමගින් Motorola Solutions සමාගම ලාභලැබීමට සමත්වුවත් ජංගම උපාංග නිෂ්පාදන අංශය වන Motorola Mobility සමාගම තවත් අර්බුදයට ලක්විය. මේ අනුව එම සමාගම මිලදී ගැනීමට Google සමාගම තීරණය කළේය. ඒ සඳහා ගූගල්හි වත්මන් විධායක අධ්‍යක්‍ෂධූරය හොබවන ලැරි පේජ් විශාල උනන්දුවක් දැක්විය.

Larry Page

මාධ්‍යට අදහස් දැක්වූ ඔහු නුදුරු දිනකදීම අන්තර්ජාලය භාවිතයටගන්නෝ බහුතරය ජංගම උපාංග ඇසුරින් ප්‍රවේශවන්නන් වනුඇති බවට ඉඟිකළේය. ජංගම දුරකථන ක්‍ෂේත්‍රයට වඩවඩාත් සමීපවීමට ගූගල් සමාගම කටයුතු කරමින් සිටින බව මින් හැඟෙන්නේ නොවේද.

Android 

ආරම්භයේ පටන් Google සමාගමේ ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය දැන්වීම්කරණයයි(online advertising). දැනටත් ඔවුන්ගේ ආදායමෙන් 95%කට අධික ප්‍රතිශතයක් ඉපැයෙන්නේ එලෙසිනි. 2005 වසරේ දී බංකොලොත්භාවයට පත්වන්නට ගිය Android Inc. සමාගම මිලදී ගැනීමෙන් පටන්ගත් ගූගල් සමාගම මේවන විට සැලකෙන්නේ ලොව විශාලතම ජංගම දුරකථන මෘදුකාංග නිෂ්පාදකයා ලෙසය. ආදායම් මාර්ගයක් ලෙස Android යොදා නොගත්තේය. ලෝකයේ වෙනත් ජංගම දුරකථන නිෂ්පාදකයන්ට නොමිලේම වාගේ යොදාගැනීමට එය වෙන්කළේය. ප්‍රතිඵලය වූයේ Android ඉතා සීග්‍රයෙන් දියුණුවීමයි.

Android ප්‍රචලිත්වය හමුවේ මෑතභාගයේ සිදුවූ සුවිශේෂ සිදුවීමක් නම් මෘදුකාංග සමාගම් කීපයක් Android මෙහෙයුම් පද්ධතියට සීමා පැනවීමට උත්සහදැරීමයි. Oracle, Apple හා Microsoft සමාගම් මින් ප්‍රමුඛත්වය ගත්හ. ඒ ඔවුනොවුන් හිමිකාරීත්වය දරණ පේටන්ට්පත්‍ර උල්ලංගනය කිරීම් Android තුළ සිදුවී ඇති බව දක්වමිනි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇන්ඩ්‍රොයිඩ් වෙත නොයෙකුත් නීතිමය බාධක එල්ලවීමක් සිදුවුණා. ඉදිරියට තවතවත් නීතිමය බාධක එල්ලවීමෙන් ආරක්‍ෂාවීමට ගූගල් සමාගම ගත් පියවරක් ලෙස ද මෝටරෝලා මොබිලිටි සමාගම මිලදී ගැනීම දැක්විය හැකියි. මන්දයත් ඒ සමගම මෝටරෝලා සමාගමේ 17 000කට අධික පේටන්ට් සංඛ්‍යාවක හිමිකාරීත්වය Google සමාගමට පැවරෙන බැවිනි.

තරඟකාරීත්වය සහ ප්‍රතිවාදීන්

ගණුදෙනුව සමග ලොකයේ ජංගම දුරකථන නිෂ්පාදකයන් අතර දෙගිඩියාවක් ඇතිවිය. ඒ Android පිළිබඳවයි. ගූගල් සමාගම ජංගම උපාංග නිෂ්පාදනයට පැමිණීමත් සමග දැන්දැන් Android දියුණුකිරීමට දායක වූ වෙනත් සමාගම් තරඟකාරුවන් බවට පත්වී හමාරයි. එයට ප්‍රතිචාර දැක්වූ Google සමාගම සෙසු සමාගම් වලට දන්වා ඇත්තේ Android වලට විශේෂ වැඩපිලිවෙලක් යෙදීමට තමන්ගේ අදහසක් නැති බවයි. මේ පිළිබඳ ගූගල් සමාගමේ සැබෑ අදහස කුමක් වුවත් මීළඟ වසර 5 ගෙවෙනතෙක් Android නිදහසේ පවත්වාගෙනයාම අනිවාර්ය වේ: ඒ මෙම ගණුදෙනුවට බලපෑ කොන්දේසියක් හේතුවෙනි.

ආයෝජකයන්ගේ මතය

මෝටරෝලා සමාගම මිලදී ගැනීමත් සමග සිදුවූ තවත් සිදුවීමක් නම් ගූගල් සමාගමේ කොටස් වෙළඳපලේ යම් පසුබෑමක් දක්නට ලැබීමයි. ගූගල් සමාගමගත් පියවර වෙත ධනාත්මක ආකල්පයක් දැකිවීමට බොහෝ ආයෝජකයන් මැලිවීම මීට හේතුවයි. මෝටරෝලා සමාගමේ පාඩුලැබීම ගූගල් සමාගම මත පැටවීම ඊට හේතුවයි. අනෙක්අතට, මෝටරෝලා සේවක පිරිස සුරැකීමේ වගකීමද Google සමාගම වෙත පැවරී තිබේ.

සමස්ථයක් ලෙස ගත්විට ජංගම උපාංග ක්‍ෂේත්‍රයට වඩවඩාත් සමීපවීමට Google මානබලමින් සිටියි. එම ක්‍ෂේත්‍රයේ ප්‍රධාන ප්‍රතිවාදියා වන Apple සමාගමට වඩාත් හොඳ තරඟයක් දීම ගූගල්හි අපේක්‍ෂාවයි. උපාංග නිෂ්පාදනයට ගූගල් සමාගම අතගැසුවේ ඒ නිසා නොවේද? නමුත් අතුරුප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙතෙක් සිටි හිතමිතුරනුත් තරඟකරුවන් බවට පත්වී හමාරයි. ලෝකය විමතියෙන්....

ඉතිරිය